C’est ce que démontre Miquelà Stenta dans sa chronique occitane, la dernière de l’année, cette ex-professeure d’occitan à l’université Paul-Valéry et présidente du Cercle occitan de Sète. Bonas fèstas a totes e totas !

Nos sarram [nous approchons] dau solstici e de Nadau, tant vau dire de la fin de l’an. Apareisson de pertot d’avets [sapins], d’òmes barba-blancs vestits de roge e blanc e quauques grèpias [crèches].

Tres logicas (?) que se superpausan, quasiment a la mèma data. L’avet representa l’ivèrn que dintra, la nèu [la neige], lo freg. L’òme barba-blanc e roge, a las colors de Coca-Cala, incarna los presents [cadeaux], l’argent despensat.

La grèpia es a l’origina l’imajariá [l’imagerie] religiosa de la nativitat. E lo solstici, quala es sa plaça entre aqueles simbòls ? Es de cercar… [il faut la chercher] Pasmens, se i a un moment important per nòstre emisfèri, es ben aquesta revolucion universala das astres ! La lutz [lumière] dau solelh acaba de demesir [diminuer] abans de tornar montar duscas a son acmé [acmé], a l’opausat, lo 21 de junh. Natura e cultura.

“La grèpia, en tant que representacion religiosa, a pas sa plaça dins l’espaci public e laïc de la Republica”

D’unes dison que la grèpia, en tant que representacion religiosa, a pas sa plaça dins l’espaci public e laïc de la Republica. Aquò’s oblidar [oublier] qu’es tanben una representacion culturala. En çò nòstre, es lo paisatge tradicionau provençalo-lengadocian que s’i vei, poblat de santons , de mestièrs, de garriga, de molins, de jaças [bergeries].

Metretz una rondèla de papièr daurat entre lo buòu e l’ase [entre le bœuf et l’âne]

S’i apondon la partida de cartas de Marcel Pagnol, lo garda-caça, la caraca [la gitane] e d’autres encara. Los catalans, risolièrs [qui ne manquent pas d’humour, ou de sagesse???], meton tanben el cagader , l’òme bralhas baissadas, que caga !, es a dire lo vivent [le vivant]. Pròva que, dins lo pessebre [la crèche, en catalan], la vida suplanta la religion. Pour nous, occitans et catalans, la crèche fait sens.

E quand òm es pas cresent [croyant] catolic, se caudriá [faudrait-il] privar de faire la grèpia a l’ostau ? La caudriá interdire dins l’espaci public ? Saique non ! Sufís de remplaçar la nativitat religiosa per la renaissença de la lutz. Metretz una rondèla de papièr daurat entre lo buòu e l’ase [entre le bœuf et l’âne], e a miejanuòch, alucaretz dessús una candèla. Entau celebraretz lo solstici !
Bonas fèstas a totes e totas !

Miquèla STENTA